Wat is een opstelling?

Een opstelling is een methode om duidelijkheid te krijgen over het krachtenveld dat aan het werk is op de achtergrond van een vraagstuk waar iemand mee zit. Tijdens een opstelling worden alle elementen die ermee te maken hebben in de ruimte neergezet om te kijken wat de relaties zijn tussen deze elementen en hoe ze beter kunnen samenwerken.
Je kunt het vergelijken met de opstelling van een team bij de tactische bespreking voorafgaan aan een sportwedstrijd.

Hoe moet ik me voorbereiden op een opstelling?

Als je zelf een opstelling gaat doen over je eigen vraag krijg je tevoren een vragenlijst toegestuurd. Door het beantwoorden van de vragen verzamelt degene die je opstelling gaat begeleiden achtergrondinformatie. Hierdoor kunnen we tijdens de opstelling snel en efficiënt werken. Voor degenen die zelf geen opstelling doen  en aanwezig zijn als toeschouwer of representant is geen voorbereiding nodig.

Mag je ook een opstelling voor iemand anders doen?

Het uitgangspunt is dat ieder zijn eigen opstelling doet. Als iemand namelijk besloten heeft dat hij een vraag heeft waarover een opstelling zinvol is dan kun je zeggen dat die persoon congruent eigenaar is van die vraag. In dat geval zal er een krachtige opstelling ontstaan. We stellen dan de situatie op uitgaande van  het perspectief van de vragensteller.

Hoe lang duurt een opstelling?

Een opstelling duurt meestal 1 à 1 1/2 uur. Dat levert genoeg inzichten en stof tot nadenken op.

Kan ik meer dan één keer een opstelling doen?

Jazeker. De meest gebruikelijke manier is om een opstelling te doen en aansluitend met de inzichten een tijd aan het werk te gaan. Soms stuit je dan op nieuwe vragen en het is mogelijk om daar dan ook weer een opstelling over te doen.

Wat gebeurt er na een opstelling?

Heel veel opstellingen zijn na 90 minuten niet af in de zin dat er een eenduidige oplossing is. Er is altijd wel een aantal inzichten en er zijn oplossingsrichtingen. Degene die de opstelling gedaan heeft krijgt van de begeleider vaak huiswerk mee in de vorm van een aantal trage vragen waar nog flink op gekauwd moet worden. Tevens wordt het advies gegeven zeker niet onmiddellijk tot actie over te gaan, maar eerst maar eens de tijd z’n werk te laten doen.

Wat is precies zo uniek aan deze methode?

Binnen een uur krijgen mensen die vaak al jaren rondlopen met een hardnekkige vraag of een telkens terugkerend thema zicht op een oplossingsrichting. De oplossing is vaak simpel, maar bijna nooit makkelijk. Bij de honderden opstellingen die wij al mochten meemaken verzuchtten mensen telkens met grote opluchting dat er eindelijk helderheid is gekomen over een kwestie die al lang speelt en waar ze zich al vaak mee verzoend hadden dat die kwestie onoplosbaar was.

Is een familieopstelling met of zonder je eigen familieleden?

Een familieopstelling gaat over jou en je familieleden, maar deze familieleden zijn niet aanwezig tijdens de opstelling. Tijdens de opstelling zijn representanten aanwezig die als stand-in de plaats innemen van diegenen die van belang zijn voor jouw vraag. Via het verschijnsel van de representatieve waarneming krijgen zij toegang tot de gevoelens en ideeën van de personen die ze vertegenwoordigen, zonder dat die personen zelf in de zaal aanwezig zijn. Zo kun je op een veilige manier onderzoek doen naar je vragen.

Is een organisatieopstelling met of zonder je collega’s of teamleden?

Hier zijn 2 varianten bespreekbaar. Enerzijds is het mogelijk, zoals bij familieopstellingen om de opstelling in een groep te doen zonder de aanwezigheid van de collega’s. Representanten vervullen dan in de opstelling de rol van collega’s. Ook is het mogelijk om juist wel met een heel team of afdeling deel te nemen. In dat geval worden er tevoren afspraken gemaakt over vertrouwelijkheid en veiligheid. Ook worden er afspraken gemaakt over welke zaken wel en niet aan de orde komen. In deze bijeenkomsten gaat het minder over de onderlinge verhoudingen, maar vaker over zaken als strategie van de afdeling, samenwerking met andere afdelingen, klantgerichtheid van het gehele team etc.

Is een organisatieopstelling vergelijkbaar met een familieopstelling?

De werkwijze is vergelijkbaar maar het soort vragen waar we naar kijken is anders. De eerste scheiding is dat je privé-situaties  bekijkt met een familieopstelling en werkgerelateerde vragen bekijkt met een organisatieopstelling. De opstellingen methode is 35 jaar geleden aanvankelijk ontwikkeld als familieopstellingen maar al snel bleek dat de basisprincipes toepasbaar waren op alle systemen waarin mensen met elkaar verbonden zijn. Naast de universele geldigheid van de basisprincipes zijn er ook grote verschillen in de diverse soorten opstellingen. Bij organisatieopstellingen spelen bijvoorbeeld vaak kwesties rond leidinggeven en leiderschap, fusieperikelen en spanningen tussen managers en professionals. Bij gezinnen en families spelen vaak zaken zoals spanningen tussen kinderen en ouders, tussen broers en zussen etc.

Wat zijn echte verschillen tussen familieopstellingen en organisatieopstellingen?

• Je hebt altijd een keuze om ja/nee tot een organisatie te behoren, en je kunt er dus ook uitstappen. Door je geboorte ben je voor altijd en eeuwig verbonden met je familieleden.
• Omdat er bij organisaties een keuze is om lid te blijven kun je in een organisatieopstelling ook een aantal alternatieve oplossingen testen
• Het taalgebruik bij organisatieopstellingen is anders dan in familieopstellingen
• Een organisatieopstelling stopt vaak als er een oplossingsrichting in beeld komt; bij een familieopstelling wordt er vaker richting een oplossing gewerkt

Kies ik voor een opstelling in een groep of voor individuele opstelling?

Opstellingen in individuele sessies (= Systemische Coaching) kunnen een goede en veilige manier zijn om met deze werkwijze kennis te maken.  Al snel weet je of deze manier van werken bij je past. Een andere manier om dit uit te zoeken is deelnemen als toeschouwer aan een opstellingendag.  Groot voordeel van werken met een groepsopstelling is dat de representanten levende mensen zijn die kunnen praten en die dus waardevolle informatie kunnen verstrekken door te vertellen wat ze ervaren in hun rol als representant.

Werken opstellingen alleen bij problemen?

Neen, integendeel. Deze werkwijze sluit erg aan bij de zogenaamde positieve psychologie. Deze stroming onderzoekt welke omstandigheden nodig zijn zodat mensen kunnen floreren en zoekt naar technieken die dat kunnen bevorderen. Er wordt zowel gekeken naar wat iemands sterke punten zijn (wat maakt dat iemand ergens goed in is of kan worden) als naar welke punten verbetering nodig hebben. Bovendien wordt er gefocust op mogelijke oplossingen i.p.v. het eindeloos onderzoeken van het probleem.

Hoe zit het met de vertrouwelijkheid en privacy?

Aan het begin van een dag met opstellingen worden hier expliciet afspraken over gemaakt.

Moet ik een probleem hebben om deel te kunnen nemen?

Neen. Bij deze manier van werken concentreren we ons enerzijds op het verleden, maar we kijken ook nadrukkelijk naar de toekomst. Dus als je geen problemen ervaart, maar benieuwd bent over hoe bepaalde zaken zich kunnen ontrollen in de toekomst dan kun je heel zinvol een opstelling doen. Ook bij moeilijke keuzes waarbij bijvoorbeeld drie alternatieven bestaan kan een opstelling heel verhelderend werken. Dit kunnen keuzes zijn in je persoonlijke leven, maar opstellingen werken ook heel goed bij keuzes op het gebied van bijvoorbeeld partnerrelaties, keuzes tussen twee banen of keuzes tussen twee mogelijke overnamekandidaten in het bedrijfsleven.

Wat kost het om deel te nemen?

Informatie hierover vind je bij ons aanbod van familieopstellingen of organisatieopstellingen.